Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen: Een nieuw wetsvoorstel

Inleiding

De Nederlandse overheid streeft naar een wereld waarin Nederlandse bedrijven die zakendoen in het buitenland, dit maatschappelijk verantwoord doen. Dat betekent dat zij rekening houden met mensenrechten, werkomstandigheden en het milieu. Dit wordt internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO) genoemd.

Met het oog op deze ambitie heeft de Tweede Kamer in 2021 een initiatiefwetsvoorstel ingediend voor de Wet inzake verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen (het Wetsvoorstel). Dit voorstel introduceert een zorgplicht en stelt regels aan ondernemingen (van bepaalde omvang) om ervoor te zorgen dat de nodige zorgvuldigheid wordt betracht in hun internationale waardeketens.

In dit artikel gaan we dieper in op de Wet Verantwoord en Duurzaam Internationaal Ondernemen, haar doelstellingen, de plichten die zij oplegt aan bedrijven en de mogelijke gevolgen voor de Nederlandse economie.

De Wet Verantwoord en Duurzaam Internationaal Ondernemen

De Wet Verantwoord en Duurzaam Internationaal Ondernemen, ook wel bekend als de IMVO-wet, is een initiatief van de Tweede Kamer dat bedrijven verplicht om hun verantwoordelijkheid te nemen voor de mensenrechten, werkomstandigheden en het milieu in hun internationale waardeketens. De wet is bedoeld om de naleving van internationale normen en standaarden op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen te bevorderen en om schendingen van mensenrechten en milieuschade te voorkomen.

De wet is gebaseerd op het principe van "gepaste zorgvuldigheid" (due diligence). Dit betekent dat bedrijven een systematische aanpak moeten volgen om te identificeren, te voorkomen en te mitigeren van mogelijke nadelige gevolgen van hun activiteiten voor mensenrechten en het milieu. Deze aanpak omvat onder andere⁚

• Het identificeren van risico's in de waardeketen;
• Het ontwikkelen van maatregelen om deze risico's te voorkomen en te minimaliseren;
• Het monitoren van de effectiviteit van de maatregelen;
• Het rapporteren over de genomen maatregelen.

De wet is niet alleen van toepassing op grote multinationals, maar ook op middelgrote en kleine bedrijven die internationaal opereren. De wet geldt voor alle bedrijven die in Nederland zijn gevestigd en die producten of diensten produceren of verkopen in het buitenland, of die gebruik maken van grondstoffen of diensten die in het buitenland worden geproduceerd.

Het wetsvoorstel is nog in ontwikkeling en de precieze regels en verplichtingen zijn nog niet definitief vastgesteld. Echter, de voorgestelde wetgeving zal een aanzienlijke impact hebben op Nederlandse bedrijven, met name op het gebied van transparantie, verantwoording en due diligence.

Doel van het Wetsvoorstel

Het wetsvoorstel voor de Wet Verantwoord en Duurzaam Internationaal Ondernemen heeft als primaire doelstelling om Nederlandse bedrijven te stimuleren en te verplichten om hun verantwoordelijkheid te nemen voor de impact van hun activiteiten op mensenrechten en het milieu in hun internationale waardeketens. Dit streven is gebaseerd op de erkenning dat bedrijven een steeds grotere rol spelen in de wereld, en dat hun activiteiten aanzienlijke gevolgen kunnen hebben voor mensen en het milieu in verschillende landen.

Het wetsvoorstel beoogt om de volgende doelen te bereiken⁚

• Het bevorderen van internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO)⁚ De wet wil bedrijven stimuleren om hun activiteiten op een verantwoorde manier te voeren, met respect voor mensenrechten en het milieu. Dit omvat het nemen van maatregelen om schendingen van mensenrechten en milieuschade te voorkomen, te minimaliseren en te herstellen.
• Het voorkomen van schendingen van mensenrechten en milieuschade⁚ Door bedrijven te verplichten om gepaste zorgvuldigheid te betrachten, wil de wet voorkomen dat Nederlandse bedrijven betrokken raken bij schendingen van mensenrechten en milieuschade in hun internationale waardeketens.
• Het bevorderen van transparantie en verantwoording⁚ De wet verplicht bedrijven om te rapporteren over de maatregelen die ze nemen om gepaste zorgvuldigheid te betrachten; Dit bevordert de transparantie en verantwoording van bedrijven over hun activiteiten en hun impact op mensenrechten en het milieu.
• Het versterken van het concurrentievermogen van Nederlandse bedrijven⁚ Door te investeren in IMVO kunnen Nederlandse bedrijven hun reputatie versterken en hun concurrentievermogen verhogen. Consumenten en investeerders geven steeds meer de voorkeur aan bedrijven die maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Het wetsvoorstel is een belangrijke stap in de richting van een duurzamere en rechtvaardigere wereld. Het draagt bij aan het realiseren van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG's) van de Verenigde Naties, met name doelen die gericht zijn op het bevorderen van mensenrechten, het beschermen van het milieu en het bevorderen van economische groei;

Plichten voor Bedrijven

De Wet Verantwoord en Duurzaam Internationaal Ondernemen legt bedrijven die voldoen aan bepaalde criteria een aantal plichten op om hun verantwoordelijkheid te nemen voor mensenrechten en het milieu in hun internationale waardeketens. Deze plichten zijn gebaseerd op het principe van "gepaste zorgvuldigheid" (due diligence), wat inhoudt dat bedrijven een systematische aanpak moeten volgen om mogelijke nadelige gevolgen van hun activiteiten te identificeren, te voorkomen, te minimaliseren en te herstellen.

De plichten die de wet oplegt aan bedrijven omvatten onder andere⁚

• Risico-identificatie⁚ Bedrijven moeten de risico's op schendingen van mensenrechten en milieuschade in hun internationale waardeketens identificeren. Dit omvat het beoordelen van de activiteiten van hun toeleveranciers, handelspartners en andere relevante stakeholders.
• Preventie en minimalisering⁚ Bedrijven moeten maatregelen ontwikkelen en implementeren om de geïdentificeerde risico's te voorkomen en te minimaliseren. Dit kan bijvoorbeeld inhouden⁚
  • Het opstellen van ethische codes en gedragsregels;
  • Het trainen van medewerkers over mensenrechten en het milieu;
  • Het selecteren van toeleveranciers die voldoen aan bepaalde normen;
  • Het monitoren van de naleving van ethische standaarden door hun toeleveranciers.
• Monitoren en rapporteren⁚ Bedrijven moeten de effectiviteit van hun maatregelen monitoren en rapporteren over de resultaten. Dit omvat het documenteren van de genomen maatregelen, de geïdentificeerde risico's en de getroffen stappen om deze te voorkomen en te minimaliseren.
• Herstel⁚ In het geval van schendingen van mensenrechten of milieuschade, moeten bedrijven maatregelen nemen om de schade te herstellen en te compenseren. Dit kan bijvoorbeeld inhouden⁚
  • Het verstrekken van compensatie aan slachtoffers;
  • Het implementeren van corrigerende maatregelen om herhaling te voorkomen;
  • Het samenwerken met belanghebbenden om de schade te herstellen.

De precieze plichten die bedrijven moeten nakomen, zullen afhangen van de omvang van het bedrijf, de aard van de activiteiten en de risico's die aan deze activiteiten verbonden zijn. De wet zal ook een toezichtmechanisme bevatten om de naleving van de plichten te controleren en om sancties op te leggen aan bedrijven die de wet overtreden.

Gevolgen voor de Nederlandse Economie

De invoering van de Wet Verantwoord en Duurzaam Internationaal Ondernemen zal ongetwijfeld gevolgen hebben voor de Nederlandse economie. De impact van deze wet is complex en zal afhangen van verschillende factoren, zoals de manier waarop de wet wordt geïmplementeerd, de reactie van bedrijven en de mate waarin andere landen soortgelijke wetgeving invoeren.

Sommige experts beweren dat de wet positieve gevolgen zal hebben voor de Nederlandse economie. Zij argumenteren dat de wet zal leiden tot⁚

• Verhoogd concurrentievermogen⁚ Door te investeren in IMVO kunnen Nederlandse bedrijven hun reputatie versterken en hun concurrentievermogen verhogen. Consumenten en investeerders geven steeds meer de voorkeur aan bedrijven die maatschappelijk verantwoord ondernemen.
• Verbeterde toegang tot nieuwe markten⁚ In een wereld waar duurzaamheid en verantwoordelijkheid steeds belangrijker worden, kunnen Nederlandse bedrijven die voldoen aan de eisen van de IMVO-wet een voorsprong hebben op de internationale markt.
• Innovatie en technologische ontwikkeling⁚ De wet kan bedrijven stimuleren om te innoveren en te investeren in nieuwe technologieën die bijdragen aan een duurzamere en verantwoorde bedrijfsvoering.

Andere experts waarschuwen voor mogelijke negatieve gevolgen voor de Nederlandse economie. Zij vrezen dat de wet zal leiden tot⁚

• Hogere kosten⁚ De implementatie van IMVO-maatregelen kan leiden tot hogere kosten voor bedrijven. Dit kan leiden tot prijsstijgingen voor consumenten of tot een verminderde winstgevendheid voor bedrijven.
• Verlies van concurrentievermogen⁚ Als de wet te strikt wordt geïmplementeerd, kan dit leiden tot een verlies van concurrentievermogen voor Nederlandse bedrijven ten opzichte van bedrijven in andere landen die minder strenge regels hebben.
• Administratieve lasten⁚ De wet kan leiden tot extra administratieve lasten voor bedrijven, wat tijd en middelen kost.

Het is van groot belang dat de wet op een evenwichtige manier wordt geïmplementeerd, met aandacht voor de mogelijke positieve en negatieve gevolgen voor de Nederlandse economie. De overheid moet bedrijven ondersteunen bij de implementatie van IMVO-maatregelen en ervoor zorgen dat de wet niet te zwaar belastend wordt.

Conclusie

De Wet Verantwoord en Duurzaam Internationaal Ondernemen is een belangrijke stap in de richting van een duurzamere en rechtvaardigere wereld. De wet is bedoeld om Nederlandse bedrijven te stimuleren en te verplichten om hun verantwoordelijkheid te nemen voor de mensenrechten en het milieu in hun internationale waardeketens. De wet is gebaseerd op het principe van "gepaste zorgvuldigheid" (due diligence), wat inhoudt dat bedrijven een systematische aanpak moeten volgen om mogelijke nadelige gevolgen van hun activiteiten te identificeren, te voorkomen, te minimaliseren en te herstellen.

De wet zal ongetwijfeld gevolgen hebben voor de Nederlandse economie. Sommige experts verwachten positieve effecten, zoals een verhoogd concurrentievermogen en verbeterde toegang tot nieuwe markten. Andere experts waarschuwen voor mogelijke negatieve gevolgen, zoals hogere kosten en een verlies van concurrentievermogen. Het is van groot belang dat de wet op een evenwichtige manier wordt geïmplementeerd, met aandacht voor de mogelijke positieve en negatieve gevolgen voor de Nederlandse economie. De overheid moet bedrijven ondersteunen bij de implementatie van IMVO-maatregelen en ervoor zorgen dat de wet niet te zwaar belastend wordt.

De wet Verantwoord en Duurzaam Internationaal Ondernemen is een belangrijke stap in de richting van een duurzamere en rechtvaardigere wereld. De wet is bedoeld om Nederlandse bedrijven te stimuleren en te verplichten om hun verantwoordelijkheid te nemen voor de mensenrechten en het milieu in hun internationale waardeketens. De wet is gebaseerd op het principe van "gepaste zorgvuldigheid" (due diligence), wat inhoudt dat bedrijven een systematische aanpak moeten volgen om mogelijke nadelige gevolgen van hun activiteiten te identificeren, te voorkomen, te minimaliseren en te herstellen.

De wet zal ongetwijfeld gevolgen hebben voor de Nederlandse economie. Sommige experts verwachten positieve effecten, zoals een verhoogd concurrentievermogen en verbeterde toegang tot nieuwe markten. Andere experts waarschuwen voor mogelijke negatieve gevolgen, zoals hogere kosten en een verlies van concurrentievermogen. Het is van groot belang dat de wet op een evenwichtige manier wordt geïmplementeerd, met aandacht voor de mogelijke positieve en negatieve gevolgen voor de Nederlandse economie. De overheid moet bedrijven ondersteunen bij de implementatie van IMVO-maatregelen en ervoor zorgen dat de wet niet te zwaar belastend wordt.