Minimumtarief ZZP'er: Wat zijn de gevolgen?

Inleiding

Het kabinet heeft het wetsvoorstel ingetrokken om zelfstandigen zonder personeel (zzpers) een minimumuurtarief te laten verdienen. Dit plan, dat oorspronkelijk een minimumtarief van 16 euro per uur voorstelde, werd in juni 2019 aangekondigd door minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid). Het doel was om te voorkomen dat zzpers voor een tarief werken waar ze niet van kunnen leven en om schijnzelfstandigheid tegen te gaan.

Het ingetrokken wetsvoorstel

Het wetsvoorstel dat een minimumtarief voor zzpers zou invoeren is van de baan. De voorgestelde maatregel, die een minimumtarief van 16 euro per uur zou opleggen, werd door het kabinet ingetrokken na twee jaar van discussie en overleg. Dit besluit werd in juni 2024 bekendgemaakt door minister Koolmees. De reden voor de terugtrekking is dat het minimumtarief niet effectief zou zijn voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Het kabinet erkende dat de maatregel deze groep zzpers niet voldoende beschermde, terwijl dit juist de bedoeling was. Ook de zelfstandigenverklaring, een opt-out regeling voor zzpers die meer dan 75 euro per uur verdienen, is geschrapt. Dit betekende dat zzpers niet langer verplicht waren om een tarief van minimaal 16 euro per uur te hanteren en dat ze niet meer hoefden aan te tonen dat ze daadwerkelijk zelfstandig ondernemer waren.

De intrekking van het wetsvoorstel heeft tot veel discussie geleid. Sommige partijen, waaronder vakbonden en zzp-organisaties, vinden het teleurstellend dat het kabinet afziet van een minimumtarief. Zij argumenteren dat een minimumtarief nodig is om te voorkomen dat zzpers worden uitgebuit en dat het een belangrijke stap zou zijn geweest in de strijd tegen schijnzelfstandigheid. Andere partijen, waaronder ondernemersorganisaties, zijn juist blij met de intrekking van het wetsvoorstel. Zij vinden het een onnodige bemoeienis van de overheid en vrezen dat een minimumtarief de flexibiliteit van het zzp-werk zou ondermijnen.

Alternatieve maatregelen

Hoewel het kabinet afziet van het minimumtarief voor zzpers, blijven er alternatieve maatregelen in de pijplijn. Het kabinet wil zich blijven inzetten voor zzpers en wil hen meer bestaanszekerheid bieden. De twee maatregelen die in internetconsultatie zijn gegaan, zijn een belangrijke stap in deze richting. De eerste maatregel is een webmodule die opdrachtgevers kunnen gebruiken om te controleren of ze een zzper rechtmatig kunnen inhuren. Deze webmodule, die naar verwachting medio 2020 beschikbaar zal zijn, is bedoeld om schijnzelfstandigheid te voorkomen.

De tweede maatregel is de Wet minimumbeloning zelfstandigen en zelfstandigenverklaring, die een vervanger is voor de Wet DBA. De Wet DBA, die al sinds de introductie mank liep, wordt vervangen door deze nieuwe wet. Deze nieuwe wet geeft zzpers meer zekerheid over hun juridische status en biedt hen meer bescherming tegen schijnzelfstandigheid. De Wet minimumbeloning zelfstandigen en zelfstandigenverklaring is een belangrijke stap in de goede richting, maar het is nog te vroeg om te zeggen of deze wetgeving voldoende zal zijn om alle problemen rondom zzp-werk op te lossen.

Naast deze twee maatregelen zijn er nog andere initiatieven die gericht zijn op het verbeteren van de positie van zzpers. Zo is er sinds 1 januari 2024 een minimum uniform uurloon voor alle werknemers van 21 jaar en ouder met het minimumloon. Dit minimumloon is sinds 1 juli 2024 13,68 euro per uur, en was in de eerste helft van het jaar nog 13,27 euro per uur.

Gevolgen voor ZZPers

Het intrekken van het wetsvoorstel voor een minimumtarief heeft verschillende gevolgen voor zzpers. Allereerst betekent het dat zzpers niet langer verplicht zijn om een minimumtarief van 16 euro per uur te hanteren. Dit geeft zzpers meer flexibiliteit in het vaststellen van hun tarieven, maar het kan ook leiden tot een grotere ongelijkheid tussen zzpers. Sommige zzpers zullen waarschijnlijk hun tarieven verlagen om concurrerend te blijven, terwijl andere zzpers hun tarieven zullen handhaven.

Daarnaast betekent het intrekken van het wetsvoorstel dat de zelfstandigenverklaring, die zzpers met een hoog tarief zouden moeten aanvragen, ook van de baan is. Dit betekent dat zzpers met een hoog tarief niet langer hoeven aan te tonen dat ze daadwerkelijk zelfstandig ondernemer zijn. Dit kan leiden tot een toename van schijnzelfstandigheid, omdat werkgevers nu gemakkelijker zzpers kunnen inhuren zonder dat ze hoeven te voldoen aan de voorwaarden voor een arbeidsovereenkomst.

Het intrekken van het wetsvoorstel heeft ook gevolgen voor de bescherming van zzpers. Zonder een minimumtarief zijn zzpers kwetsbaarder voor uitbuiting door werkgevers. Werkgevers kunnen nu zzpers dwingen om te werken voor een tarief dat lager is dan het minimumloon, waardoor zzpers niet in staat zijn om een fatsoenlijk bestaan op te bouwen. De intrekking van het wetsvoorstel heeft dus zowel positieve als negatieve gevolgen voor zzpers.

Conclusie

Het kabinet heeft het wetsvoorstel voor een minimumtarief voor zzpers ingetrokken. Dit betekent dat zzpers niet langer verplicht zijn om een minimumtarief van 16 euro per uur te hanteren. Het kabinet heeft besloten om andere maatregelen te nemen om zzpers te beschermen tegen uitbuiting en om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Deze maatregelen zijn een webmodule die opdrachtgevers kunnen gebruiken om te controleren of ze een zzper rechtmatig kunnen inhuren en de Wet minimumbeloning zelfstandigen en zelfstandigenverklaring, die een vervanger is voor de Wet DBA.

Het is nog te vroeg om te zeggen of deze alternatieve maatregelen voldoende zullen zijn om alle problemen rondom zzp-werk op te lossen. De intrekking van het wetsvoorstel voor een minimumtarief heeft zowel positieve als negatieve gevolgen voor zzpers. Het intrekken van het wetsvoorstel geeft zzpers meer flexibiliteit in het vaststellen van hun tarieven, maar het kan ook leiden tot een grotere ongelijkheid tussen zzpers en een toename van schijnzelfstandigheid. De discussie over de positie van zzpers in de Nederlandse samenleving is dus nog lang niet voorbij.

Het is belangrijk om de ontwikkelingen op de voet te volgen en om te blijven pleiten voor een eerlijke en verantwoorde manier van werken voor zzpers. De toekomst van het zzp-werk in Nederland hangt af van de juiste balans tussen flexibiliteit en bescherming.