Opdrachtgever Verantwoordelijk ZZP: Zorg voor een veilige werkomgeving

De Wet DBA en de handhaving

De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) is een Nederlandse wet die sinds 1 mei 2016 in werking is getreden als vervanging van de VAR (Verklaring Arbeidsrelatie). Deze wet heeft grote gevolgen voor zowel zzpers als opdrachtgevers, vooral in sectoren zoals de bouw. Vanaf 1 januari 2025 zal de handhaving van de Wet DBA worden aangescherpt. In dit artikel lees je wat de wet inhoudt, wat de handhaving betekent en hoe je je kunt voorbereiden.

De Wet DBA is ingevoerd met als doel de relatie tussen opdrachtgevers en zelfstandigen (zzpers) te verduidelijken en schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Hiermee wil de wet de verantwoordelijkheden van zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers in balans brengen en de handhavingsmogelijkheden verbeteren. De Belastingdienst kan op basis van deze wet bepalen of er sprake is van een echte zzp-relatie of een (fictief) dienstverband.

Een belangrijk onderdeel van de Wet DBA zijn de modelovereenkomsten. Deze overeenkomsten worden goedgekeurd door de Belastingdienst en bieden duidelijkheid over de aard van de arbeidsrelatie voor een periode van vijf jaar. Als partijen werken volgens een goedgekeurde modelovereenkomst, hoeven opdrachtgevers geen loonheffingen in te houden.

Hoewel de wet al sinds 2016 van kracht is, is handhaving herhaaldelijk uitgesteld vanwege onrust en verwarring onder zzpers en opdrachtgevers. Veel bedrijven vonden de wet te vaag en niet werkbaar, waardoor duidelijkheid uitbleef. Dit veranderde echter toen de overheid aankondigde dat de handhaving vanaf 1 januari 2025 echt zal worden aangescherpt.

Vanaf dat moment zal de Belastingdienst actief controleren of zzpers werkelijk als zelfstandige worden ingezet. Voor opdrachtgevers betekent dit dat ze het risico lopen op naheffingen en boete wanneer blijkt dat hun zzpers feitelijk in loondienst werkten. De handhaving wordt wel met nuance toegepast⁚ opdrachtgevers die in het eerste jaar welwillend proberen te voldoen aan de regels, krijgen geen boetes, maar kunnen wel te maken krijgen met naheffingen.

Om meer duidelijkheid te bieden over arbeidssituaties is de overheid gestart met een Pilot Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie. Deze webmodule is ontworpen om opdrachtgevers en zzpers meer inzicht te geven in de aard van hun samenwerking en te helpen bepalen of er sprake is van zelfstandigheid of een dienstverband.

Je kunt een modelovereenkomst gebruiken, maar de Belastingdienst zal geen nieuwe modelovereenkomsten meer goedkeuren. De goedgekeurde overeenkomsten blijven wel geldig tot de einddatum. De bouwsector is bijzonder kwetsbaar voor schijnzelfstandigheid. Veel zzpers werken namelijk langdurig mee aan projecten waarbij ze vaak onder gezagsverhouding opereren en te weinig ondernemersrisico dragen. Dit zijn duidelijke signalen van schijnzelfstandigheid. De Wet DBA stelt dat een zzper (vrijwel) geen gezagsverhouding mag hebben. Dit betekent dat zzpers in de bouw vaak risico lopen om alsnog als werknemer te worden aangemerkt.

Indien de Belastingdienst schijnzelfstandigheid vaststelt, kunnen zzpers hun belastingvoordelen kwijtraken en kunnen opdrachtgevers aansprakelijk worden gesteld voor het niet afdragen van loonheffingen.

Zzpers moeten laten zien dat ze zelfstandig werken, eigen middelen gebruiken en ondernemersrisico lopen. In de bouwsector kan dit bijvoorbeeld betekenen dat zzpers hun eigen materialen en gereedschappen aanschaffen en dat zij duidelijk omschreven opdrachten hebben, zonder in de gezagsverhouding van de opdrachtgever te belanden.

Zzpers in de bouwsector lopen een verhoogd risico om als schijnzelfstandige te worden aangemerkt. Zelfstandigen die langdurig fulltime voor één opdrachtgever werken zonder duidelijke ondernemersrisicos, lopen het risico om als werknemer te worden gezien. Zo zijn er voorbeelden bekend van zzpers die al meer dan tien jaar uitsluitend voor dezelfde opdrachtgever werken en door iedereen in het bedrijf gezien wordt als één van hen. Dit hield ook in dat deze zelfstandige een bijdrage leverde aan de personeelsvereniging en elk jaar hetzelfde kerstpakket ontving als de collegas. Zzpers moeten zich voorbereiden op de handhaving. Dit betekent dat er meer nadruk komt te liggen op het aannemen van echte opdrachten en minder op het verrichten van werk dat als regulier personeelswerk kan worden beschouwd. Controles door de Belastingdienst zijn vanaf 2025 zeker te verwachten.

Voor opdrachtgevers zijn de financiële en juridische gevolgen van schijnzelfstandigheid groot. Als de Belastingdienst vaststelt dat een zzper eigenlijk als werknemer had moeten worden behandeld, kunnen er forse naheffingen volgen op de loonheffingen. Dit geldt zelfs met terugwerkende kracht vanaf het moment dat er aanwijzingen of waarschuwingen zijn geweest.

Opdrachtgevers moeten actief controleren of zzpers als zelfstandigen werken en dat er geen sprake is van (een duidelijke) gezagsverhouding of te weinig ondernemersrisico. Het blijft belangrijk om duidelijk vast te leggen dat zzpers zelfstandig werken en niet opgaan in de organisatie.

Wat gebeurt er als een zzper onder gezag werkt? Als de Belastingdienst vaststelt dat een zzper onder gezag van een opdrachtgever werkt, kan de arbeidsrelatie worden aangemerkt als een dienstverband. Dit betekent dat de opdrachtgever alsnog loonheffingen moet afdragen. Er worden mogelijk naheffingen en boetes opgelegd. Dit kan ook met terugwerkende kracht gebeuren, wat leidt tot grote financiële risicos voor de opdrachtgever.

Kan de Belastingdienst met terugwerkende kracht naheffingen opleggen? Ja, de Belastingdienst kan naheffingen met terugwerkende kracht opleggen als blijkt dat er sprake is van schijnzelfstandigheid. Dit kan vanaf het moment dat de situatie van schijnzelfstandigheid is vastgesteld. Zelfs als er eerder geen actie is ondernomen, kan de Belastingdienst alsnog correcties toepassen en aanzienlijke naheffingen opleggen.

Wat gebeurt er als ik als zzper te afhankelijk ben van één opdrachtgever? Als je als zzper grotendeels voor één opdrachtgever werkt, loop je het risico om als schijnzelfstandige te worden gezien. Dit kan ertoe leiden dat de Belastingdienst de relatie als loondienst beschouwt, met als gevolg dat de opdrachtgever loonheffingen moet afdragen. Het is belangrijk om voor meerdere opdrachtgevers te werken om je zelfstandigheid te bewijzen.

Wat zijn de risicos van het niet correct vastleggen van afspraken? Als afspraken niet duidelijk en schriftelijk zijn vastgelegd, kan de Belastingdienst oordelen dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst in plaats van een opdrachtovereenkomst. Dit vergroot de kans op naheffingen en boetes, zowel voor de zzper als voor de opdrachtgever. Duidelijke documentatie voorkomt misverstanden en beschermt beide partijen tegen juridische en financiële gevolgen.

Disclaimer⁚ De informatie in dit artikel is bedoeld om een algemeen overzicht te geven van de Wet DBA, specifiek voor de bouwsector. Omdat de wetgeving rond zzpers en schijnzelfstandigheid voortdurend in ontwikkeling is, kan dit artikel niet altijd volledig up-to- date zijn. We doen ons best om het artikel regelmatig bij te werken, maar adviseren je om altijd juridisch advies in te winnen en de laatste richtlijnen van de Belastingdienst te raadplegen voordat je actie onderneemt.

Aansprakelijkheid van de opdrachtgever

Het aantal zzpers (zelfstandige zonder personeel) is de laatste jaren in Nederland erg toegenomen. Dit biedt de werkgever niet alleen meer kansen, maar ook meer verantwoordelijkheden. Zo bent u als opdrachtgever bijvoorbeeld aansprakelijk voor de door een zzp-er veroorzaakte schade.

Er verandert dan niets in de contractuele afspraken tussen de opdrachtgever en de zzper. De zzper is én blijft volledig verantwoordelijk voor de correcte uitvoering van de opdracht. En is dus ook verantwoordelijk wanneer er, om wat voor een reden dan ook, vervanging moet worden geregeld.

Voorkomen aansprakelijkheid opdrachtgever voor ZZP er. Uiteraard bent u als opdrachtgever niet zomaar aansprakelijk voor schade van de ZZPer. Aansprakelijkheid kan pas worden aangenomen als de ZZPer bij de uitvoering van zijn werkzaamheden schade lijdt en u niet aan uw zorgplicht heeft voldaan.

Hoe zorg je voor goed opdrachtgeverschap? Laat zien dat jij een goede opdrachtgever bent. Denk aan de volgende 7 zaken⁚ 1. Veilige werkomgeving. Als opdrachtgever bepaal je vaak wat de werklocatie is van jouw personeel. Denk aan een opdracht bij jou op kantoor of op een bouwplaats waar gewerkt wordt aan jouw project.

Hij wijst erop dat jouw rechten als ondernemer op dezelfde rechten neerkomen als die van jouw opdrachtgevers. Laat je niet als werknemer behandelen en stel jezelf ook niet op die manier op, zo luidt de oproep. Als jouw opdrachtgever verantwoordelijk is voor het niet doorgaan van een klus, dan..;

De Code Goed Opdrachtgeverschap stelt dat een opdrachtnemer een persoonlijk aanspreekpunt heeft voor vragen, opmerkingen of klachten bij de opdrachtgever. Je moet kunnen communiceren over de opdracht, het verloop ervan en eventuele bijzonderheden. Als zzper moet je hier proactief naar informeren.