Jurisprudentie ZZP: 1 Opdrachtgever en de Gevolgen

Inleiding

De afgelopen jaren is het aantal zzp'ers in Nederland flink gestegen. Dit heeft geleid tot een toenemende belangstelling voor de juridische status van deze groep. Een veelbesproken onderwerp is de vraag wanneer een zzp'er in feite in loondienst is. Deze vraag wordt vaak gesteld in situaties waarbij een zzp'er voornamelijk of zelfs uitsluitend voor één opdrachtgever werkt. De Hoge Raad heeft in de afgelopen jaren verschillende uitspraken gedaan die relevant zijn voor de beoordeling van de arbeidsrelatie tussen een zzp'er en een opdrachtgever. Dit artikel belicht de belangrijkste jurisprudentiële ontwikkelingen met betrekking tot de vraag of een zzp'er met één opdrachtgever in loondienst is.

De Hoge Raad en de Aard van de Arbeidsrelatie

De Hoge Raad heeft in verschillende arresten geoordeeld over de vraag wanneer een zzp'er in feite in loondienst is. De Hoge Raad benadrukt dat de aard van de arbeidsrelatie niet alleen afhangt van de formele overeenkomst tussen de partijen, maar ook van de feitelijke uitvoering van de werkzaamheden. De Hoge Raad heeft in dit verband verschillende factoren genoemd die van belang zijn bij de beoordeling van de arbeidsrelatie, waaronder⁚

• De mate van vrijheid en zelfstandigheid⁚ De Hoge Raad kijkt naar de mate waarin de zzp'er zelfstandig zijn werk kan inrichten en organiseren. Heeft de zzp'er eigen werktijden, bepaalt hij zelf zijn werkwijze en is hij vrij om klanten te kiezen? Of is hij sterk gebonden aan de instructies en aanwijzingen van de opdrachtgever?
• De mate van afhankelijkheid⁚ De Hoge Raad kijkt naar de mate waarin de zzp'er afhankelijk is van de opdrachtgever voor zijn inkomen. Is de zzp'er voornamelijk of zelfs uitsluitend afhankelijk van één opdrachtgever? Of heeft hij meerdere opdrachtgevers en is hij dus minder afhankelijk?
• De aanwezigheid van een gezagsverhouding⁚ De Hoge Raad kijkt naar de mate waarin de opdrachtgever gezag uitoefent over de zzp'er. Heeft de opdrachtgever het recht om de zzp'er te instrueren, te controleren en te disciplineren? Of heeft de zzp'er volledige vrijheid om zijn werk te doen?

De Hoge Raad heeft in verschillende arresten geoordeeld dat het feit dat een zzp'er voornamelijk of zelfs uitsluitend voor één opdrachtgever werkt, niet automatisch betekent dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst. De Hoge Raad benadrukt dat het van belang is om naar alle omstandigheden van het geval te kijken en dat de bovengenoemde factoren een belangrijke rol spelen bij de beoordeling van de arbeidsrelatie.

Het arrest van de Hoge Raad in de zaak "Van der Wal/De Zwarte Ruiter" is in dit verband van groot belang. In deze zaak oordeelde de Hoge Raad dat er sprake was van een arbeidsovereenkomst tussen een zzp'er en een opdrachtgever, ondanks het feit dat de zzp'er voornamelijk voor deze opdrachtgever werkte. De Hoge Raad baseerde zijn oordeel op de feitelijke omstandigheden van het geval, waaronder het feit dat de zzp'er sterk gebonden was aan de instructies en aanwijzingen van de opdrachtgever en dat hij geen eigen klanten kon kiezen.

Schijnzelfstandigheid⁚ De Belastingdienst en de Boete

De Belastingdienst is verantwoordelijk voor het handhaven van de regels rondom zelfstandigheid. De Belastingdienst ziet schijnzelfstandigheid als een vorm van fraude waarbij werknemers ten onrechte als zelfstandigen worden aangemerkt om te besparen op loonheffingen. De Belastingdienst heeft de afgelopen jaren steeds meer aandacht besteed aan het bestrijden van schijnzelfstandigheid. Dit is ook te zien in de strengere regels die per 1 januari 2025 in werking treden.

Bedrijven en organisaties die mensen als zzp'er inhuren voor werk dat zij niet zelfstandig uitvoeren, kunnen dan een boete en naheffingen krijgen. De hoogte van de boete is afhankelijk van de ernst van de overtreding. In sommige gevallen kan de boete oplopen tot 100% van de te weinig betaalde loonheffingen.

De Belastingdienst heeft verschillende criteria ontwikkeld om te beoordelen of er sprake is van schijnzelfstandigheid. Deze criteria zijn gebaseerd op de jurisprudentie van de Hoge Raad en andere rechters. De Belastingdienst kijkt bijvoorbeeld naar de mate van vrijheid en zelfstandigheid van de zzp'er, de mate van afhankelijkheid van de opdrachtgever en de aanwezigheid van een gezagsverhouding.

De Belastingdienst maakt bij het beoordelen van schijnzelfstandigheid gebruik van verschillende instrumenten, zoals⁚

• Controlebezoeken⁚ De Belastingdienst kan bij bedrijven en zzp'ers controlebezoeken afleggen om te controleren of de regels rondom zelfstandigheid worden nageleefd.
• Data-analyse⁚ De Belastingdienst analyseert grote hoeveelheden data om te identificeren welke bedrijven en zzp'ers mogelijk betrokken zijn bij schijnzelfstandigheid.
• Tips van werknemers⁚ De Belastingdienst ontvangt regelmatig tips van werknemers die vermoeden dat zij ten onrechte als zzp'er worden ingezet.

De Belastingdienst heeft in de afgelopen jaren een aantal successen geboekt in de strijd tegen schijnzelfstandigheid. In 2023 werden er bijvoorbeeld ruim 10.000 boetes uitgedeeld voor schijnzelfstandigheid. De Belastingdienst heeft aangekondigd dat zij de strijd tegen schijnzelfstandigheid de komende jaren voort zal zetten.

Het Misverstand over het Aantal Opdrachtgevers

Een veelvoorkomend misverstand is dat een zzp'er minimaal drie opdrachtgevers per jaar moet hebben om te voldoen aan de eisen van de Belastingdienst voor zelfstandigheid. Dit is echter niet juist. De Belastingdienst heeft geen vaste regels over het aantal opdrachtgevers dat een zzp'er moet hebben. Het aantal opdrachtgevers is slechts één van de factoren die de Belastingdienst gebruikt om te beoordelen of er sprake is van zelfstandigheid.

De Belastingdienst kijkt vooral naar de mate van vrijheid en zelfstandigheid van de zzp'er, de mate van afhankelijkheid van de opdrachtgever en de aanwezigheid van een gezagsverhouding. Het is dus mogelijk om als zzp'er voornamelijk of zelfs uitsluitend voor één opdrachtgever te werken, zonder dat er sprake is van schijnzelfstandigheid.

Het is belangrijk om te benadrukken dat het aantal opdrachtgevers geen garantie is voor zelfstandigheid. Een zzp'er met drie opdrachtgevers kan in feite in loondienst zijn, terwijl een zzp'er met één opdrachtgever wel degelijk zelfstandig kan zijn. De Belastingdienst beoordeelt elke situatie individueel, waarbij de bovengenoemde factoren een belangrijke rol spelen.

De Belastingdienst heeft in verschillende uitspraken duidelijk gemaakt dat het aantal opdrachtgevers niet doorslaggevend is. In een uitspraak van het Gerechtshof Den Haag werd bijvoorbeeld geoordeeld dat iemand met slechts één opdrachtgever ook een zzp'er kan zijn. Dit was in een situatie waarbij de zzp'er een belangrijke rol speelde in de bedrijfsvoering van de opdrachtgever en de opdrachtgever geen gezag over de zzp'er uitoefende.

Het is dus belangrijk om niet te focussen op het aantal opdrachtgevers, maar om te zorgen dat de werkwijze en de arbeidsrelatie voldoen aan de eisen van de Belastingdienst voor zelfstandigheid. Dit betekent dat de zzp'er in staat moet zijn om zijn werk zelfstandig te organiseren, dat hij niet te sterk afhankelijk is van één opdrachtgever en dat er geen sprake is van een gezagsverhouding met de opdrachtgever.

De Belangrijke Factor⁚ De Inhoud van de Afspraken

De Hoge Raad heeft in verschillende arresten benadrukt dat de inhoud van de afspraken tussen een zzp'er en een opdrachtgever een belangrijke factor is bij de beoordeling van de aard van de arbeidsrelatie. De Hoge Raad kijkt niet alleen naar de formele overeenkomst, maar ook naar de feitelijke uitvoering van de werkzaamheden. Dit betekent dat de afspraken die in de praktijk worden gemaakt, doorslaggevend kunnen zijn voor de vraag of er sprake is van een arbeidsovereenkomst of een overeenkomst van opdracht.

Een belangrijk aspect van de afspraken is de mate van vrijheid en zelfstandigheid die de zzp'er heeft. Heeft de zzp'er de vrijheid om zijn werk zelfstandig te organiseren, zijn eigen werktijden te bepalen en zijn eigen werkwijze te kiezen? Of is hij sterk gebonden aan de instructies en aanwijzingen van de opdrachtgever?

Een ander belangrijk aspect is de mate van afhankelijkheid van de zzp'er van de opdrachtgever. Is de zzp'er voornamelijk of zelfs uitsluitend afhankelijk van één opdrachtgever voor zijn inkomen? Of heeft hij meerdere opdrachtgevers en is hij dus minder afhankelijk?

De aanwezigheid van een gezagsverhouding is eveneens van belang. Heeft de opdrachtgever het recht om de zzp'er te instrueren, te controleren en te disciplineren? Of heeft de zzp'er volledige vrijheid om zijn werk te doen?

De afspraken die in de praktijk worden gemaakt, kunnen dus een belangrijke rol spelen bij de beoordeling van de aard van de arbeidsrelatie. Het is daarom belangrijk om zorgvuldig te kijken naar de inhoud van de afspraken en om te zorgen dat deze voldoen aan de eisen van de Belastingdienst voor zelfstandigheid.

Een duidelijk voorbeeld hiervan is het arrest van de Hoge Raad in de zaak "Van der Wal/De Zwarte Ruiter". In deze zaak oordeelde de Hoge Raad dat er sprake was van een arbeidsovereenkomst tussen een zzp'er en een opdrachtgever, ondanks het feit dat de zzp'er voornamelijk voor deze opdrachtgever werkte. De Hoge Raad baseerde zijn oordeel op de feitelijke omstandigheden van het geval, waaronder het feit dat de zzp'er sterk gebonden was aan de instructies en aanwijzingen van de opdrachtgever en dat hij geen eigen klanten kon kiezen.

De Belangrijkste Jurisprudentiële Beslissingen

De jurisprudentie van de Hoge Raad en andere rechters is van groot belang voor zzp'ers die voornamelijk of zelfs uitsluitend voor één opdrachtgever werken. In de afgelopen jaren zijn er verschillende belangrijke uitspraken gedaan die relevant zijn voor de beoordeling van de arbeidsrelatie tussen een zzp'er en een opdrachtgever.

Een van de meest besproken uitspraken is het arrest van de Hoge Raad in de zaak "Van der Wal/De Zwarte Ruiter". In deze zaak oordeelde de Hoge Raad dat er sprake was van een arbeidsovereenkomst tussen een zzp'er en een opdrachtgever, ondanks het feit dat de zzp'er voornamelijk voor deze opdrachtgever werkte. De Hoge Raad baseerde zijn oordeel op de feitelijke omstandigheden van het geval, waaronder het feit dat de zzp'er sterk gebonden was aan de instructies en aanwijzingen van de opdrachtgever en dat hij geen eigen klanten kon kiezen.

Een andere belangrijke uitspraak is die van het Gerechtshof Den Haag in de zaak "ZZP'er met één opdrachtgever". In deze zaak oordeelde het Gerechtshof dat iemand met slechts één opdrachtgever ook een zzp'er kan zijn. Dit was in een situatie waarbij de zzp'er een belangrijke rol speelde in de bedrijfsvoering van de opdrachtgever en de opdrachtgever geen gezag over de zzp'er uitoefende.

Deze uitspraken laten zien dat het niet automatisch betekent dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst wanneer een zzp'er voornamelijk of zelfs uitsluitend voor één opdrachtgever werkt. De Hoge Raad en andere rechters kijken in elke situatie naar de feitelijke omstandigheden van het geval, waaronder de inhoud van de afspraken, de mate van vrijheid en zelfstandigheid van de zzp'er, de mate van afhankelijkheid van de opdrachtgever en de aanwezigheid van een gezagsverhouding;

De jurisprudentie op dit gebied is complex en in ontwikkeling. Het is daarom belangrijk om zich goed te laten informeren over de relevante uitspraken en om te zorgen dat de werkwijze en de arbeidsrelatie voldoen aan de eisen van de Belastingdienst voor zelfstandigheid.

Conclusie⁚ De Relevantie van Jurisprudentie voor ZZP'ers

De jurisprudentie van de Hoge Raad en andere rechters is van groot belang voor zzp'ers die voornamelijk of zelfs uitsluitend voor één opdrachtgever werken. Deze jurisprudentie laat zien dat het aantal opdrachtgevers geen doorslaggevend criterium is voor de beoordeling van de aard van de arbeidsrelatie. De Hoge Raad kijkt in elke situatie naar de feitelijke omstandigheden van het geval, waaronder de inhoud van de afspraken, de mate van vrijheid en zelfstandigheid van de zzp'er, de mate van afhankelijkheid van de opdrachtgever en de aanwezigheid van een gezagsverhouding.

Voor zzp'ers is het belangrijk om zich goed te laten informeren over de relevante jurisprudentie en om te zorgen dat de werkwijze en de arbeidsrelatie voldoen aan de eisen van de Belastingdienst voor zelfstandigheid. Dit betekent dat de zzp'er in staat moet zijn om zijn werk zelfstandig te organiseren, dat hij niet te sterk afhankelijk is van één opdrachtgever en dat er geen sprake is van een gezagsverhouding met de opdrachtgever.

De jurisprudentie op dit gebied is complex en in ontwikkeling. Het is daarom belangrijk om regelmatig te blijven informeren over de nieuwste ontwikkelingen en om contact op te nemen met een specialist als er twijfels zijn over de status van de arbeidsrelatie. De Belastingdienst heeft in de afgelopen jaren een aantal successen geboekt in de strijd tegen schijnzelfstandigheid en zal deze strijd de komende jaren voortzetten.

Het is voor zzp'ers van groot belang om zich bewust te zijn van de risico's van schijnzelfstandigheid en om de regels rondom zelfstandigheid goed te kennen. Door de jurisprudentie te volgen en de relevante criteria te gebruiken, kunnen zzp'ers ervoor zorgen dat zij voldoen aan de eisen van de Belastingdienst en dat zij hun zelfstandigheid behouden.