Initiatiefwet Verantwoord & Duurzaam Internationaal Ondernemen: duurzaam ondernemen op internationaal niveau

De Initiatiefwet Verantwoord & Duurzaam Internationaal Ondernemen⁚ de toekomst van ondernemen

De initiatiefwet Verantwoord & Duurzaam Internationaal Ondernemen belooft een belangrijke stap te zijn in de richting van een meer verantwoorde en duurzame bedrijfsvoering․ Deze wet‚ ingediend door verschillende partijen‚ waaronder de ChristenUnie‚ D66‚ GroenLinks‚ PvdA‚ SP en Volt‚ streeft ernaar om Nederlandse ondernemingen te verplichten tot gepaste zorgvuldigheid in hun internationale productieketens․ De wet richt zich op het verbeteren van de arbeidsomstandigheden en het milieu‚ met als doel schendingen van mensenrechten en negatieve milieueffecten te voorkomen․ De initiatiefwet is een reactie op de groeiende aandacht voor de maatschappelijke impact van internationale handel‚ en wil bedrijven verantwoordelijk houden voor hun rol in de wereldwijde productieketens․

Inleiding⁚ De noodzaak van verantwoorde en duurzame bedrijfsvoering

De wereldwijde handel is een belangrijke drijvende kracht achter economische groei‚ maar de schaduwkant van deze groei is de vaak negatieve impact op mensenrechten‚ arbeidsomstandigheden en het milieu in landen waar producten worden geproduceerd․ De initiatiefwet Verantwoord & Duurzaam Internationaal Ondernemen erkent deze problematiek en beoogt een antwoord te bieden op de vraag hoe bedrijven hun verantwoordelijkheid kunnen nemen voor de gehele productieketen․ De wet beoogt een ondergrens in te stellen die ervoor moet zorgen dat ondernemingen de internationale normen die in die richtlijnen zijn vastgelegd over mensenrechten‚ arbeidsrechten en het milieu (meer) gaan naleven․ Dit moet ertoe leiden dat de daadwerkelijke en potentiële nadelige gevolgen die kunnen optreden als gevolg van het internationaal ondernemen in productieketens wordt voorkomen‚ geadresseerd en tegengegaan․ De initiatiefwet is een belangrijke stap in de richting van een meer verantwoorde en duurzame bedrijfsvoering‚ waarbij bedrijven hun impact op de wereld serieus nemen en zich inzetten voor een eerlijker en duurzamer handelssysteem․

De kern van de initiatiefwet⁚ gepaste zorgvuldigheid in productieketens

De kern van de initiatiefwet Verantwoord & Duurzaam Internationaal Ondernemen draait om het concept van 'gepaste zorgvuldigheid'․ Dit betekent dat bedrijven verantwoordelijkheid moeten nemen voor de impact van hun activiteiten‚ niet alleen binnen hun eigen organisatie‚ maar ook in de gehele productieketen․ De wet vereist dat bedrijven zich bewust zijn van de potentiële en daadwerkelijke nadelige gevolgen van hun activiteiten op mensenrechten‚ arbeidsomstandigheden en het milieu in landen waar hun producten worden geproduceerd․ De OESO-richtlijnen stellen due diligence‚ ofwel gepaste zorgvuldigheid‚ centraal als algemeen beginsel voor ondernemingsbeleid․ Hieronder wordt het proces verstaan waarbij ondernemingen de daadwerkelijke en mogelijke nadelige gevolgen van hun handelen identificeren‚ voorkomen en beperken‚ en verantwoording afleggen over hoe zij omgaan met de geïdentificeerde risicos․ De OESO Due Diligence Handreiking voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (OESO-due diligence handreiking) bevat praktische handvatten voor ondernemingen om die gepaste zorgvuldigheid te betrachten․ De initiatiefwet beoogt een kader te creëren waarin bedrijven deze verantwoordelijkheid concreet kunnen invullen door middel van due diligence-processen‚ waarbij ze risico's identificeren‚ maatregelen nemen om nadelige gevolgen te voorkomen en te beperken‚ en transparant rapporteren over hun inspanningen․

Toepassingsbereik en verantwoordelijkheden

De initiatiefwet Verantwoord & Duurzaam Internationaal Ondernemen heeft een breed toepassingsbereik en legt verschillende verantwoordelijkheden op aan bedrijven․ De wet geldt voor alle Nederlandse ondernemingen‚ ongeacht hun grootte‚ inclusief dochterondernemingen‚ staatsondernemingen‚ aanbestedingsdiensten en brievenbusfirmas․ Voor alle bedrijven geldt een algemene zorgplicht om nadelige gevolgen voor mensenrechten‚ arbeidsrechten en het milieu in het buitenland te voorkomen․ De algemene zorgplicht uit het Initiatiefwetsvoorstel voor ondernemingen bij hun wereldwijde activiteiten begint bij de aangenomen wetenschap․ Van nadelige gevolgen voor de mensenrechten‚ arbeidsrechten of het milieu is volgens het Initiatiefwetsvoorstel in ieder geval sprake als in de productieketen gebruik wordt gemaakt van beperking van de vrijheid van vereniging en collectieve onderhandeling‚ als sprake is van discriminatie‚ dwangarbeid‚ kinderarbeid‚ onveilige arbeidsomstandigheden‚ slavernij‚ uitbuiting of milieuschade․ Deze begrippen worden in het Initiatiefwetsvoorstel niet gedefinieerd‚ zodat niet op voorhand duidelijk is wat met deze algemene begrippen wordt bedoeld․ Daarnaast worden grote Nederlandse ondernemingen die activiteiten verrichten in het buitenland geconfronteerd met een gedetailleerde due diligence-plicht․ Deze plicht omvat zes concrete stappen‚ waaronder het identificeren van risico's‚ het ontwikkelen van een plan van aanpak‚ het monitoren van de effectiviteit van maatregelen‚ en het rapporteren over de inspanningen․ De initiatiefwet stelt dus duidelijke verwachtingen voor bedrijven‚ met als doel om hen te stimuleren om hun verantwoordelijkheid voor een duurzame en ethische handelsketen te nemen․

3․1․ Algemene zorgplicht voor alle Nederlandse ondernemingen

De initiatiefwet Verantwoord & Duurzaam Internationaal Ondernemen legt een algemene zorgplicht op aan alle Nederlandse ondernemingen‚ ongeacht hun grootte of sector․ Deze zorgplicht omvat het voorkomen van nadelige gevolgen voor mensenrechten‚ arbeidsrechten en het milieu in het buitenland‚ waar producten worden geproduceerd of diensten worden geleverd․ Het toepassingsbereik van het Initiatiefwetsvoorstel is als volgt․ Voor elke Nederlandse onderneming in de zin van de Handelsregisterwet 2007‚ met inbegrip van een dochteronderneming‚ die weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat haar activiteiten nadelige gevolgen kunnen hebben voor de mensenrechten‚ arbeidsrechten of het milieu in een land buiten Nederland (de aangenomen wetenschap)‚ gaat een algemene wettelijke zorgplicht gelden․ Volgens de memorie van toelichting gaat het om alle ondernemingen die in Nederland gevestigd zijn‚ ongeacht hun grootte‚ inclusief staatsondernemingen‚ aanbestedingsdiensten‚ brievenbusfirmas en ondernemingen die op de Nederlandse markt commercieel actief zijn․ Deze zorgplicht is een belangrijke stap in de richting van een meer verantwoorde bedrijfsvoering‚ waarbij alle Nederlandse bedrijven verantwoordelijkheid nemen voor hun impact op de wereldwijde productieketens․ De initiatiefwet erkent dat alle bedrijven een rol spelen in de keten en dat verantwoordelijkheid niet alleen bij grote bedrijven ligt․

3․2․ Gedetailleerde due diligence-plicht voor grote ondernemingen

Naast de algemene zorgplicht voor alle Nederlandse ondernemingen‚ introduceert de initiatiefwet Verantwoord & Duurzaam Internationaal Ondernemen een gedetailleerde due diligence-plicht voor grote ondernemingen․ Deze plicht richt zich op het systematisch identificeren‚ voorkomen en beperken van nadelige gevolgen in de gehele productieketen․ De initiatiefwet beoogt een ondergrens in te stellen die ervoor moet zorgen dat ondernemingen de internationale normen die in die richtlijnen zijn vastgelegd over mensenrechten‚ arbeidsrechten en het milieu (meer) gaan naleven; Dit moet ertoe leiden dat de daadwerkelijke en potentiële nadelige gevolgen die kunnen optreden als gevolg van het internationaal ondernemen in productieketens wordt voorkomen‚ geadresseerd en tegengegaan․ De vereisten ten aanzien van gepaste zorgvuldigheid zijn gebaseerd op de zes stappen uit de OESO-due diligence handreiking․ Grote ondernemingen moeten de volgende zes stappen doorlopen‚ waarbij steeds moet worden gelet op de nadelige gevolgen van de eigen activiteiten van de onderneming en die van haar zakenrelaties․ Die laatste groep moet volgens het Initiatiefwetsvoorstel ruim worden opgevat․ Het gaat niet alleen om zakenpartners‚ maar om elke entiteit die op enigerlei wijze betrokken is bij de activiteiten van de onderneming․ Kortom⁚ de plicht tot gepaste zorgvuldigheid heeft een zeer ruime reikwijdte met volgens ons verstrekkende gevolgen․ Deze gedetailleerde due diligence-plicht is een belangrijke stap in de richting van een meer verantwoorde bedrijfsvoering‚ waarbij grote ondernemingen een actieve rol spelen in het bevorderen van duurzame en ethische productieketens․

Handhaving en herstelmechanisme

De initiatiefwet Verantwoord & Duurzaam Internationaal Ondernemen voorziet in een herstelmechanisme om betrokkenen in staat te stellen om klachten in te dienen bij bedrijven die nadelige gevolgen hebben veroorzaakt of hieraan hebben bijgedragen․ Deze wijze van formuleren van de zorgplicht lijkt sterk op de zorgplicht zoals deze nu en na 2022 (na inwerkingtreding van de Omgevingswet) in milieuregelgeving voorkomt‚ alleen zal deze niet bestuursrechtelijk te handhaven zijn (zie hierna)․ De initiatiefwet geeft bedrijven de verantwoordelijkheid om een goed functionerend herstelmechanisme te creëren‚ waardoor betrokkenen een klacht kunnen indienen en deze kunnen voorleggen aan de onderneming․ Verschillen partijen van mening over de vraag of de onderneming de nadelige gevolgen heeft veroorzaakt of eraan heeft bijgedragen‚ of over de aard en reikwijdte van het herstel‚ dan kunnen zij dit voorleggen aan een geschillencommissie of een rechtbank․ Als een onderneming nadelige gevolgen heeft veroorzaakt of hieraan heeft bijgedragen‚ biedt zij herstel aan of draagt hieraan bij․ Afhankelijk van de vorm van betrokkenheid (de onderneming heeft een nadelig gevolg veroorzaakt of hieraan bijgedragen of er bestaat een direct gevolg tussen het nadelig gevolg en de activiteiten van een zakenrelatie) onderneemt de onderneming stappen․ Als een nadelig gevolg zich daadwerkelijk voordoet bij een zakenrelatie‚ beëindigt de onderneming deze relatie op verantwoorde wijze‚ nadat voldoende inspanningen zijn [․․․] [․․․] [end of information from the Internet] Het herstelmechanisme is een belangrijk element van de initiatiefwet‚ omdat het betrokkenen een stem geeft en bedrijven aanspreekt op hun verantwoordelijkheid om nadelige gevolgen te herstellen․